Գրականություն

Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը։ Հայ գրերի գյուտի նախապայմանները
Փավստոս Բուզանդ. աշխատությունը, «Արշակ և Շապուհ» հատվածը
Մովսես Խորենացի
«Հայկ և Բել» առասպել
«Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ» առասպել
«Արտաշես և Սաթենիկ» առասպել
«Արտաշես և Արտավազդ» առասպել
«Սասունցի Դավիթ» էպոս
«Սասունցի Դավիթ» էպոսի և Հովհաննես Թումանյանի համանուն պոեմի համեմատական բնութագիրը
Գրիգոր Նարեկացի
Նահապետ Քուչակ։ Հայրեններ
Սայաթ-Նովա
Խաչատուր Աբովյան։ «Վերք Հայաստանի» վեպի «Հառաջաբանը»
Պետրոս Դուրյան։
Եղիշե Չարենց
Մուրացանի «Հասարակաց որդեգիրը» պատմվածքը
Շիրվանզադեի «Արտիստը» պատմվածքը
Հովհաննես Թումանյան
Հովհաննես Թումանյանի «Փարվանա» բալլադը
Հովհաննես Թումանյանի «Թմկաբերդի առումը» պոեմը
Հովհաննես Թումանյանի քառյակները
Ավետիք Իսահակյան. «Սաադիի վերջին գարունը
Ավետիք Իսահակյան
Նար-Դոսի «Ես և նա» պատմվածքը
Գրիգոր Զոհրապի «Այրին» նովելը
Միսաք Մեծարենց
Վահան Տերյան
Եղիշե Չարենց
Դանիել Վարուժան
Դերենիկ Դեմիրճյանի «Ավելորդը» պատմվածքը
Ակսել Բակունցի «Սպիտակ ձին» պատմվածքը
Պարույր Սևակ
Հովհաննես Շիրազ
Համո Սահյան
Հրանտ Մաթևոսյան. «Կանաչ դաշտը» պատմվածքը
Վիլյամ Սարոյան. «Իմ սիրտը լեռներում է

Հարցերի և առաջադրանքների շտեմարան
Հարցեր և առաջադրանքներ
(ըստ Հակոբ Օշականի «Գրականության դասագրքի» )

Թեման
• Ներկայացրեք գործողության տեղը, թելադրանքը, նկարագրությունը, գործողությունները:
• Ի՞նչ գիտեք ներկայացված ժամանակի մասին:
• Հիմնավորեք վերնագիրը, նրա թելադրանքր:
• Ինչի՞ մասին է ստեղծագործությունը:
• Ներկայացրեք արտաքին և ներքին աշխարհները:
2. Գաղափար
• Արդարացրե՛ք ստեղծագործության մեջ արտահայտված գաղափարը:
• Կարո՞ղ եք ստեղծագործությունից ապրելու մի ձև մտապատկերել:
• Բացատրեք բառակապակցությունր, տողը, տունը, բանաստեղծությունը:
• Խորհրդին ի՞նչ է ավելացնում տվյալ տողը։
• Առանձնացրեք հիմնական և երկրորդական գաղափարները։ Որտե՞ղ է խտանում խորհուրդը։
• Բանաստեղծության մեջ փնտրեք տվյալ գաղափարների արտահայտությունը։
• Ինչպե՞ս կփոխվի ստեղծագործությունը, եթե նրա մեջ գաղափարի հետ կապված մի տարր փոխվի։
3. Հերոսներ
• Ներկայացրեք հերոսին իբրև ընդհանրացում։
• Ներկայացրեք հերոսի տարիքը, դեմքը (կա՞, կարելի՞ է դուրս բերել բանաստեսծոիթյունից):
• Հերոսը իրակա՞ն է, թե՞ երևակայական:
• Ցույց տվեք քնարական հերոսի և բանաստեղծի հարաբերաթյունը:
4. Պատկեր, պատկերավորման միջոցներ
• Տվյալ պատկերի կարիքը կա՞։
• Վերլուծեք տողը` բանալով յուրաքանչյուր մակդիր:
• Ինչքանո՞վ է պատկերը հարազատ թեմային, գաղափարին։
• Ինչո՞վ է պայմանավորված տվյալ բառի գործածումը։
• Վերլուծեք բառը, հակադրությունը, համեմատությունը, մակդիրը, փոխաբերությունը ։
• Առանձնացրեք նկարագրության, գույնի, ձայնի, թռիչքի տարրերը։
• Տվյալ բառերը ասելիք ունե՞ն, թե՞ ինքնանպատակ են։
• Ցույց տվեք` որտե՞ղ իրականություն կա, որտե՞ղ է երևակայությունը թելադրում:
• Գտեք տողեր, որոնք զգացում կամ խոհ լինելուց առաջ ուղղակի բառեր են թվում։
• Բացատրեք տրված պատկերը։ Փորձեք հանել այդ պատկերը։ Ցույց տվեք կորուստը կամ ձեռքբերումը:
• Ընդլայնեք տրված պատկերը։
• Նկարեք, նկարագրեք պահը։
• Ձևավորեք բանաստեղծությունը, երաժշտություն ընտրեք։
5. Ոճ
• Տվյալ պատկերների օգտագործումը ունի՞ բացատրություն:
• Ո՞ րն է այս բանաստեղծության տիրական արժանիքը։
• Այսօր կարելի՞ է նման բան գրել՝ առանց ծիծաղելի երևալու վախի։
• Այս բառակապակցություններն որչափո՞ վ են մաս կազմում …. սերնդի հոգեբանության։
• Նկարագրե՛ք հեղինակի դեմքը։
• Համեմատեք հաջողված մասը չհաջողվածի հետ։
• Հանել ստեղծագործությունից … (օր. հայկական) գիծը։
6. Լեզու, տաղաչափություն, կշռույթ
• Ի՞ նչ լեզվական դիտողություններ կարող եք անել։
• Հանգավորո՞ ւմը օգնո ւմ է:
• Բանաստեղծությունը դարձրեք արձակ։
• Ի՞ նչ զգացամ եք ունենում բարձրաձայն կարդալիս։
• Ի՞ նչ զգացողություն եք ունենում մտքի մեջ՝ կարդալով տվյալ տողը, քառատողը, պատկերը…:
• Համեմատեք տողերը, տները, տարբեր բանաստեղծություններ, իբրև խիտ պատկեր, իբրև իրականություն…:

Վերլուծություն (հատակագիծ)
Ա
• Մատենագրական տեղեկություններ
• Գրվածքի տեսակը` ոճը
• Նմանություններ և տարբերություններ
• Ոճի առավելությունները
• Այս ոճը իր ժամանակի մեջ
• Գործի արժեքը, մեծությունը
Բ
• Ստեղծագործության մասերը
• Հիմնական գաղափարը
• Երկրորդական գաղափարները(գաղափար, մտածում և այլն)
Գ
• Իրապաշտությունը ստեղծագործության մեջ
• Երևակայության աստիճանը
• Վիճակների ամփոփ, սակայն թելադրող շրջագիծը
Դ
• Փոխաբերություններ
• Կշռույթ
• Լեզվական դիտողություններ

Գրավոր և բանավոր խոսքին ուղղված հանձնարարականներ
• Ընտրեք ասելիքի անկեղծ, պարզ և թեթև ձև:
• Զգուշացեք մանրամասն նկարագրությունից, ավելորդ բառերից, մանավանդ հասարակ ածականների կիրառումից;
• Զերծ մնացեք կաղապարված խոսքից:
• Զգուշացեք խոսքի խճողումներից»
• Գրելիս հաշվի առեք տեղը, պահը, ձեր մտածումները, տրամադրությունը, արտաքին շրջապատի ազդեցությունները: